Jak dzieci poznają świat?

Oto całkiem zwyczajna sytuacja: Dziecko znalazło kawałek kory i bada ją z ogromnym skupieniem. Okazuje się, że kora może być bardzo ciekawa: jest chropowata i ma nietypowy zapach. Mały odkrywca wielokrotnie obraca ją w dłoniach i porównuje z innymi znaleziskami. Szuka dla niej nowych zastosowań: Ciekawe, czy można zrobić z niej tratwę?

Badanie i eksperymentowanie wymaga od dziecka zaangażowania wszystkich zmysłów. Dzięki nim poznaje otaczający je świat, a wiedza zdobyta w praktyce jest o wiele łatwiej przyswajalna niż abstrakcyjne objaśnienia.

Oczy, uszy, nos i usta – wszystko nastawione na odbiór

Od momentu narodzin dziecko zaczyna wykorzystywać wszystkie swoje zmysły. Nie są one jednak w pełni rozwinięte. Z czasem słuch, słuch , wzrok, węch, smak i dotyk zostaną udoskonalone. Noworodek musi sobie radzić z ogromną ilością napływających bodźców. Każdy z nich zostanie przetworzony i zakwalifikowany – prawdziwe wyzwanie, ale dzieci nadzwyczaj łatwo radzą sobie z tym. Już w pierwszym roku życia dziecka, wzrasta jego umiejętność pojmowania otoczenia wszystkimi zmysłami – w zależności od tego, jak intensywnie są wykorzystywane.

Noworodki od razu po przyjściu na świat reagują na różne odgłosy. Słyszalne dźwięki pobudzają rozwój mózgu. Słuch służy nie tylko do orientacji w przestrzeni, lecz pomaga także w nawiązaniu kontaktu z innymi ludźmi. Jeszcze zanim dziecko zaczyna rozumieć znaczenie słów, uczy się rozpoznawać po tonie głosu intencje rozmówcy.

Większość bodźców zmysłowych odbieranych jest przez skórę. Jest to największy organ zmysłowy człowieka. Za każdym razem, gdy głaszczesz, masujesz albo bierzesz swoje dziecko na ręce, nie tylko koisz jego nerwy, ale także wspierasz rozwój jego inteligencji: delikatne głaskanie pobudza komórki nerwowe w skórze, które z kolei pobudzają odebrane bodźce do odpowiednich ośrodków mózgu. Jednak przede wszystkim przyczyniasz się do mentalnej równowagi swojego dziecka. Czułe pieszczoty mają także pozytywny wpływ na fizyczne samopoczucie. Odprężone dziecko może koncentrować się na czynnościach najważniejszych dla jego rozwoju.

Na podstawie: „Wspieranie rozwoju dziecka w wieku od 0 do 7 lat  Poradnik dla rodziców” Cornelia Nitsch,  prof. dr Gerald Huther
Opracowanie E. Karbowińska (31.03.2020).

Jak wykorzystać czas ... gdy wirus zatrzymał nas w domu…

Jedną z wielu propozycji aktywnego spędzania czasu naszych dzieci są zabawy i różnorodne ćwiczenia rozwijające umiejętności motoryczne niezbędne do prawidłowego opanowania nauki pisania.
Ćwiczenia grafomotoryczne oraz ćwiczenia manualne potrzebne są dziecku na każdym etapie jego rozwoju. Szczególnie ważne jest to w przypadku dzieci przedszkolnych, które zaczynają swoją przygodę z pisaniem (wcześniej rysowaniem), prawidłowym chwytaniem kredki i ołówka. Ćwiczenia grafomotoryczne - oprócz samej umiejętności pisania, trenują i uczą dziecko tzw. małej motoryki, szlifują ruch ręki (precyzję tego ruchu) oraz koordynacji wzrokowo-ruchowej (ręka-oko). Ćwiczenia grafomotoryczne uczą też dziecko orientacji w czynnościach manualnych, doskonalą precyzję wykonywania czynności manualnych, doskonalą precyzję wykonywania wielu czynności tj. umiejętność prawidłowego posługiwania się narzędziami piszącymi, korygują nieprawidłowe nawyki ruchowe (nieprawidłowe trzymanie przyborów w ręce, nieprawidłowe napięcie mięśniowe dłoni), wzbudzają zainteresowanie dziecka. W okresie pięciu, sześciu lat życia zaczynają pojawiać się różnice indywidualne. Jedne rysunki są bardzo ubogie, schematyczne, inne bogate w szczegóły, pięknie pokolorowane. U tych samych dzieci szlaczki i litery są kanciaste, nie mieszczą się w liniaturze lub są bardzo ładne i staranne. Różnice takie zależą od wielu czynników: ogólnego rozwoju umysłowego, doświadczeń w rysowaniu, ogólnej sprawności ruchowej, rozwoju funkcji percepcyjno-motorycznych. Dziecko z zakłóceniami funkcji wzrokowych odznacza się małą pomysłowością, chętnie „ściągają” od innych dzieci, realizując ten sam temat na znacznie niższym poziomie. Dzieci te nie lubią rysować „z pamięci”, natomiast chętnie odwzorowują, kolorują, kalkują, gdyż rezultat takich prac jest lepszy. Dziecko z dużym napięciem mięśni palców nadmiernie przyciska ołówek, rysuje linie grube, czasem przedziera papier. Linie są krzywe, przedmioty duże, gdyż dziecko nie umie opanować ruchu. Zaś dzieci o małym napięciu mięśniowym kreślą linie „drżące”, niepewne, rysują przedmioty małe. Dzieci leworęczne częściej napotykają na trudności w nauce niż dzieci praworęczne, bo wykazują częściej mniejszą sprawność ruchową rąk. Mają one ograniczoną precyzję ruchów, większą męczliwość ręki, zamazują pismo, łamią ołówki.
 
Poniżej zamieszone są proste ćwiczenia grafomotoryczne, które może wykorzystać każdy rodzic podczas zabaw z dzieckiem.
Naukę pisania i rysowania należy zacząć od prawidłowego trzymania ołówka, kredki. Kolejnym problemem jest regulowanie napięcia mięśniowego. Jeśli dziecko zbyt mocno przyciska ołówek, trzeba uczyć go zwalniać napięcie, kontrolować. Od początku wyrabiajmy  u dziecka kierunek pisania od lewej do prawej strony –„wskazujmy mu drogę”.
Przykłady tego typu ćwiczeń to: rysowanie szlaczków rozpoczętych od lewej strony, kreślenie linii pionowych (z góry w dół) i poziomych (z lewej do prawej), rysowanie okręgów i spirali  w obu kierunkach. Proponujmy dziecku różnorodne zabawy usprawniające: koordynację wzrokowo – ruchową. Są to ćwiczenia grafomotoryczne, w których czynności ruchowe odbywają się pod ścisłą kontrolą wzroku. Ćwiczenia ruchowo - słuchowo - wzrokowe. Tym ćwiczeniom towarzyszy muzyka (piosenka śpiewana podczas rysowania) np. „Wlazł kotek na płotek”. Orientację w schemacie ciała i przestrzeni. Sprawność rąk.

Przykłady ćwiczeń grafomotorycznych:

• konstruowanie i budowanie z klocków, z patyczków, z drucików, układanie puzzli, majsterkowanie (przybijanie, sklejanie, zszywanie),
• nawlekanie koralików-usprawnianie ruchu pęsetkowego, wciskanie przedmiotów w otworki, gra w bierki, w pchełki, gra w ringo, w kręgle, dwa ognie, koszykówkę, badmintona, piłkę nożną, składanie papieru techniką origami, wydzieranie z papieru, wycinanie nożyczkami, stemplowanie, lepienie zwierząt, ludzików, wałeczków, kulek, liter, cyfr z plasteliny, gliny, modeliny, ciasta, śniegu, mokrego piasku, malowanie farbami na powierzchniach o różnej wielkości -palcami i pędzlem,
• kalkowanie rysunków - do tego ćwiczenia potrzeba folii, kalki technicznej albo matowego szkła, rysowanie kredkami, ołówkiem, kredą, węglem rysunkowym, rysowanie patykiem na piasku, na dużym papierze, na tablicy: lasek, ślimaków, kół, płotków, fal, kresek, pętelek, ósemek, kolorowanie obrazków - zamalowywanie w określony sposób (kreski poziome, pionowe, okrężne) form graficznych ograniczonych konturami, których nie wolno przekraczać,
• obrysowywanie przedmiotów np. własnej dłoni, stopy, rysowanie z użyciem szablonów np. figur geometrycznych, odwzorowywanie rysunków,
• przerysowywanie przedmiotów zgodnie ze schematem lub wzorem, rysowanie po śladach - śladem rysunku może być szkic w postaci ponumerowanych kropek albo drobne kreski tworzące kontur rysunku, rysowanie szlaczków lub kontynuowanie rozpoczętych linii, ćwiczenia w liniaturze, dyktanda graficzne,
• „malowanki - niespodzianki” pod nieobecność dziecka rysuje się coś świecą, dziecko pokrywa farbą kartkę, rysowanie oburącz w powietrzu dużych wzorów np. drzewo, dom, serce, zagadki ruchowe np. naśladowanie ptaków, samolotów, czynności i ich odgadywanie, pływanie „na sucho”,
• wykonywanie rękoma ruchów jak przy pływaniu różnymi stylami, krążenie ramionami (do przodu i do tyłu), ręce wyciągnięte w bok - na wysokości ramion, wyprostowane w nadgarstkach i łokciach, wykonują 5 kółek małych, następnie 5 średnich i 5 dużych. Kółka powinny być wykonywane powoli i płynnie. Po odpoczynku, zmienić kolejność i kierunek: 5 dużych, 5 średnich i 5 małych, faliste ruchy ramion - zabawa w naśladowanie ptaków mocne zaciskanie dłoni - wzmacnia chwyt, poprawia napięcie mięśniowe. Dziecko zaciska dłonie w pięści, kciuki pozostają na zewnątrz. Następnie –rozluźnia dłonie, prostuje palce. Powtarzać 10 razy (powoli i silnie) krążenia dłoni: wyciągniętych w bok, stykających się, ułożonych równolegle (młynek), wymachy dłoni (pożegnanie, odganianie muchy itp.),
• robienie kul z makulatury, rzucanie kulami do celu, ściskanie w dłoni kulek z gazet, piłeczek różnej wielkości i twardości, przedmiotów o różnej fakturze i twardości, nawijanie włóczki, sznurka na kłębki, wyciskanie gąbki w ciepłej wodzie, przypinanie i zdejmowanie klipsów bieliźnianych raz jedną raz drugą ręką, np. na brzegu zeszytu, „prowadzenie” korali po labiryncie z drutu (kształt labiryntu należy zmieniać),
• szycie w kartonie, po śladzie, przyszywanie guzików, przewlekanie sznurowadeł,
• „ukłony palców” - nakładamy na kolejne palce, np. włóczkowe pacynki, palec z pacynką „kłania się” i prostuje kilka razy,
• spacery palcami po stole - w różnych ich zestawieniach  np. wskazujący i serdeczny, kciuk i mały,
• naśladowanie gry na pianinie, pisania na maszynie,
• odtwarzanie rytmu deszczu, rozłożone dłonie leżą na stole, dziecko unosi wymieniony palec w obu rękach jednocześnie (jak najwyżej, nazywamy palce),
• układanie, wyginanie liter, cyfr z drutu, sznurka, drobnych przedmiotów,
• pogrubianie konturów figur geometrycznych, prostych szlaczków, obrazków,
• pisanie ciągu liter bez odrywania ręki, labirynty,
• odtwarzanie zaprezentowanych wzorów z pamięci,
• chodzenie po narysowanej linii, pokonywanie krótkich dystansów z zamkniętymi oczami,
• ruchy naprzemienne np. dotykanie prawym łokciem lewego kolana i odwrotnie, Leniwa ósemka” Dennisona Dziecko rysuje po śladzie wolnym, płynnym ruchem ósemkę. Czynność powtarza 5 - 7 razy, każdą ręką (najpierw wiodącą). Na końcu rysuje „ósemkę” dwoma rękami równocześnie, zmiana kierunku biegu na sygnał, zgodnie z wydanym poleceniem, zwroty w określonym kierunku - w prawo, w lewo, w tył,
• „dyktanda” ruchowe np. chodzenie z zamkniętymi oczami zgodnie z poleceniami prowadzącego, rzucanie i łapanie piłki, woreczka, kozłowanie, przerzucanie piłek, woreczków z ręki prawej do lewej, podrzucanie raz prawą raz lewą ręką, rzucanie woreczka (piłki) prawą ręką pod lewym kolanem i lewą ręką pod prawym,
• rzucanie przedmiotów do celu, rzucanie na odległość, toczenie piłki do celu, zabawy ze skakanką, gra w gumę, pokonywanie toru przeszkód, jazda na rowerze, hulajnodze, rolkach itp. nazywanie części ciała.

• https://www.gov.pl/web/cyfryzacja/czy-jestescie-gotowi-na-grarantanne
• https://mojedziecikreatywnie.pl/2013/08/mala-motoryka/

Drodzy Rodzice!

W tym nietypowym czasie zachęcamy do czytania dzieciom.

         Książki są źródłem niewyczerpanych wrażeń, przeżyć i wzruszeń, uczą mowy ojczystej, wzbogacają słownik dziecka, rozwijają zainteresowania, pomagają dzieciom w przyswajaniu pewnych treści.

         Zachęcamy do zapoznania dzieci z bajkami terapeutycznymi. Bajkoterapia jest jedną z wielu metod wykorzystywanych do pracy z dziećmi. Jej celem jest lepsze zrozumienie dziecka oraz jego problemu, dostarczenie mu wiedzy oraz pozytywnych wzorców zachowania. Bajka czy opowiadanie sprawia, że dziecko poznaje różne sposoby myślenia, jak i działania, dzięki czemu potrafi samo stawić czoła problemom.      

         Bajki czytane często kształtują i rozwijają osobowość dziecka. Pomagają mu przeżyć trudne sytuacje, przezwyciężyć różnego rodzaju lęki. Są pomocne, gdy dziecko przeżywa konflikty w szkole, czy w rodzinie, boi się szpitala lub zetknęło się ze śmiercią. Słuchanie bajki obniża poziom lęku, daje wsparcie w sytuacjach trudnych, pomaga uporać się z emocjami, które są dla dziecka niepokojące.

Jak wykazały badania psychologów, czytając określone bajki, można dziecku pomóc w wielu trudnych dla niego sytuacjach emocjonalnych, takich jak np. irracjonalne lęki lub pierwsze dni w przedszkolu.

Bajkoterapia to także doskonała metoda relaksacyjna. Odpowiednio dobrane i opowiedziane albo przeczytane historie mogą doskonale wyciszyć dziecko po godzinach nauki i zabawy pełnych wrażeń i emocji. Dają wiarę we własne siły – jeśli bohater pokona własne słabości, jest szansa, że dziecko postąpi podobnie. Najważniejsze w bajkach jest to, aby wydarzenia w nich przedstawione były przybliżone do tych, z którymi musi zmierzyć się dziecko. Dziecko widzi, że nie jest samo z problemem. Po wysłuchaniu lub przeczytaniu bajki dzieci wyobrażają sobie, jak wyglądają bohaterowie, wtedy mogą namalować ich postacie na obrazkach lub sytuacje, którymi są poruszone.

Bajki rozwijają wyobraźnię oraz ćwiczą kreatywność. Funkcja ta jest bardzo ważna, ponieważ wzmacnia poczucie własnej wartości, buduje optymizm oraz utrwala inny sposób myślenia: jestem silny, poradzę sobie z każdym problemem, wiem jak to zrobić, nie poddam się, pokonam własne słabości.

 Zachęcamy państwa do skorzystania z linków:

 https://bajki-zasypianki.pl/category/bajki-terapeutyczne

Źródło: M. Molicka – Bajki terapeutyczne

Opracowanie: Joanna Zubrzycka, Izabela Młyńska    25.03.2020r.

DYSLEKSJA ROZWOJOWA to nazwa całego zespołu trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym, w uproszczeniu zwanego dysleksją. Określenie „rozwojowa” oznacza, iż opisane trudności występują w nasilonym stopniu od początku nauki szkolnej.

Uczniowie z dysleksją wymagają w procesie edukacji specjalistycznej pomocy i opieki dydaktycznej. Powinni uczęszczać na zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkole lub w poradni psychologiczno-pedagogicznej. Nauczyciele wszystkich przedmiotów powinni dostosowywać wymagania do ich specjalnych potrzeb. I wreszcie niezbędnym warunkiem skutecznego oddziaływania jest codzienne wykonywanie dodatkowych ćwiczeń w domu. Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne zwane są również terapią pedagogiczną. Ich istota sprowadza się do korekcji, czyli usprawniania zaburzonych funkcji poznawczych i ruchowych dziecka oraz ich współdziałania, a także do kompensacji – usprawniania funkcji dobrze rozwijających się w celu wspomagania lub częściowego zastępowania funkcji słabszych. Na zajęciach terapii, obok usprawniania funkcji uczestniczących w nauce czytania i pisania, rozwija się umiejętność czytania (technika i rozumienie czytanej treści), pisania (poprawność ortograficzna i wygląd graficzny pisma) i mówienia.

Każde dziecko z dysleksją ma prawo uczestniczyć w zajęciach korekcyjno-kompensacyjnych, co gwarantują stosowne rozporządzenia, jednak w praktyce okazuje się, że nie wszystkie szkoły organizują takie zajęcia. O pomoc można się zwrócić także do najbliższej poradni psychologiczno-pedagogicznej, gdzie również prowadzi się zajęcia terapii pedagogicznej.

Dostosowanie wymagań do specjalnych potrzeb edukacyjnych uczniów z dysleksją oznacza zastosowanie przez nauczycieli wszystkich przedmiotów takich kryteriów egzekwowania wiedzy i umiejętności, które uwzględniają możliwości i ograniczenia oraz mocne strony rozwoju i funkcjonowania dziecka.

Samodzielna praca dziecka w domu jest konieczna niezależnie od tego, czy dziecko uczestniczy w zajęciach korekcyjno-kompensacyjnych, czy też nie. Najlepiej, gdy odbywa się to przy współpracy z nauczycielem, który pełni funkcję koordynatora, a jego rola polega na zaplanowaniu zadań i sprawdzeniu ich wykonania. Raz w tygodniu nauczyciel omawia z uczniem efekty jego pracy i proponuje kolejne ćwiczenia. Ważną rolę odgrywają rodzice, którzy powinni wspierać dziecko i zachęcać do systematycznej pracy. Aby było to możliwe, konieczne jest nawiązanie bliskiej współpracy nauczycieli z rodzicami. W przypadku braku takiej współpracy cały ciężar znalezienia odpowiednich ćwiczeń oraz sprawdzenia ich wykonania spada na rodzica lub na nauczyciela.

Skuteczność terapii zależy od systematyczności i wytrwałości, jak również od właściwego postępowania nauczyciela wobec ucznia w szkole oraz współpracy między rodzicami, nauczycielami i uczniem.

Edyta Karbowińska - pedagog